دستورکار دفع ضایعات و پسماند
اصطلاحات وتعاریف:
- پسماند : به مواد جامد، مايع و گاز ( غير از فاضلاب ) گفته مي شود كه به طور مستقيم يا غير مستقيم حاصل از فعاليت انسان بوده و از نظر توليد كننده زائد تلقي مي شود.
- آلودگی : ورود یا رخداد یک آلاینده در ماده غذایی و یا محیط ماده غذایی است
- آلاینده : هر عامل بیولوژیکی یا شیمیایی، ماده خارجی یا دیگر موادی که به طور عمدی به ماده غذایی افزوده گردد که ممکن است با ایمنی ماده غذایی یا مناسب بودن با آن سازگاری نداشته باشد.
- دفع : کلیه روش هاي از بين بردن يا كاهش خطرات ناشي از پسماندها از قبيل بازيافت ، دفن بهداشتي ، زباله سوزي .
- پردازش : کلیه فرايندهاي مكانيكي ، شيميايي ، بيولوژيكي كه منجر به تسهيل در عمليات دفع گردد.
- پاکیزه سازی : حذف خاک، باقی مانده مواد غذایی،چرک، چربی یا دیگر مواد قابل رویت
- ضدعفونی : کاهش تعداد میکروارگانیسم ها در محیط توسط عوامل شیمیایی یا روش های فیزیکی تا حدی که با ایمنی و مناسب بودن برای مواد غذایی ناسازگاری نداشته باشد.
شرح الزامات
این بخش به شرح زیر شامل الزامات عمومی، ظروف پسماند و مواد غیرخوراکی یا مواد مخاطره آمیز، مدیریت و دفع پسماند، فاضلاب ها و زهکشی می باشد.
الزامات عمومی
سیستم هایی باید در محل باشند تا اطمینان حاصل شود که مواد پسماند به شیوه ای شناسایی، جمع آوری، حذف و دفع شده اند که از آلودگی محصولات یا مکان های تولید جلوگیری می کنند. پسماندها در شرکت به سه دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
- عادی: بازیافتنی و غیر بازیافتنی
- میکروبی
- شیمیایی
یادداشت1 : با توجه به ماهیت محصول تولیدی و مواد ورودی به کارخانه عمده پسماندهای شرکت از نوع عادی می باشد.
یادداشت2 : لجن هاي حاصل از تصفيه فاضلاب هاي شهري و تخليه چاه هاي جذبي فاضلاب خانگي در صورتي خشك يا كم مرطوبت باشند در دسته پسماندهاي عادي قرار خواهند گرفت.
مدیریت و دفع پسماند
باید تمهیداتی برای جداسازی، انبارش و دفع پسماندها ایجاد گردد.
نباید اجازه داده شود که پسماندها در مکان های انبارش و جابجایی مواد غذایی تجمع یابند. تواترهای دفع پسماندها باید به گونه ای مدیریت شود تا با حداقل دفع روزانه آنها، از تجمع جلوگیری شود.
مواد نشانه گذاری شده، محصولات یا بسته های چاپ شده که به عنوان پسماند علامت گذاری شده اند، باید بدشکل یا خراب شوند تا اطمینان حاصل شود که علامت تجاری آنها را مجدداً نمی توان استفاده کرد.
حذف و معدوم سازی باید توسط پیمانکاران مجاز دفع انجام شود و سازمان باید سوابق معدوم سازی را حفظ نماید.
تفكيك زباله
به منظور ارتقا بهداشت و رعایت اصول زیست محیطی طبق دستورالعمل كشوري وزارت بهداشت تدابيري انديشيده شد كه زباله ها در بخشهاي مختلف شرکت به صورت مجزا تفكيك شوند تا زباله هاي خطرناك و میکروبی ازمعمولي جداسازي شود و طي مراحلي به
زباله هاي بي خطر تبديل و براي دفع نهايي از شرکت خارج شود. مراحل تفكيك زباله به شرح ذيل مي باشد:
ابتدا هر نيروي خدماتي در شرکت كه مسئوليت تفكيك، جمع آوري، حمل و انتقال زباله را به عهده دارد بايد نسبت به اجراي اين
مراحل آگاهي كافي داشته باشد. البته تمام کارکنان شرکت در همكاري تفكيك زباله نقش بسزايي ايفا مي كنند و بايد بدانند،
در چه ظرفي چه چيزي را بايد بيندازند واگر اشراف به اين مراحل و تفكيك زباله را نداشته باشند اين دستورالعمل به خوبي اجرا نمي شود.
زباله در شرکت به چند دسته تقسيم مي شود كه شامل :
1- زباله هاي معمولي يا موارد زائد جامد معمولي يا شبه خانگي
پسماندهاي قسمتهاي اداري مالی (به استثناء از کارتریج، تونر و باطری)، آشپزخانه، آبدارخانه، استراحتگاه و سایر زباله ها که مشابه پسماندهاي خانگی است مانند کاغذ، کارتن های بسته بندی مواد اولیه بیخطر، پلاستیک ، قوطی کمپوت و کنسرو، ماسک و دستکش همکاران، پس مانده غذاي کارکنان، زباله هاي محوطه سبز و خاکروبه و نخاله ها، ضایعات باغبانی و از اين قبيل، زباله معمولي است كه بخش بزرگي از زباله ها را تشكيل مي دهد . اين پسماندها بايد به دو دسته بازیافتنی و غیر بازیافتنی تقسیم بندی شوند و درسطل های تفکیک و مشخص شده قرار گیرند، با توجه به این مورد که معمولا ً زباله های خشک بازیافتنی و زباله های تر غیربازیافتنی هستند این تفکیک در جداسازی بهتر می تواند کمک کننده باشد.
پسماندهای بازیافتنی در كيسه هاي سياه رنگ با بر چسب معمولي-بازیافتنی ريخته شده و در سطل زباله زرد رنگ به بخش زباله منتقل شوند.
پسماندهای غیربازیافتنی در كيسه هاي سياه رنگ با بر چسب معمولي- غیربازیافتنی ريخته شده و در سطل زباله آبی رنگ به بخش زباله منتقل شوند.
2- زباله هاي میکروبی يا خطرناك آزمایشگاه
محیط هاي کشت، وسایل آلوده به کشت های میکروبی، دستکش های مصرف شده در آزمایشگاه در این دسته قرار می گیرد.
اين زباله هاي عفوني بايد در كيسه هاي زرد مقاوم در داخل سطل زباله درب دار در بخش ريخته شود و داراي برچسب میکروبی-خطرناک باشد سپس با سطل نارنجی رنگ به بخش زباله منتقل شوند. زباله هاي میکروبی- خطرناک پس از گذراندن مراحل بي خطر سازي به همراه زباله معمولي به ماشين هاي جمع آوری زباله شهرداري تحويل داده مي شود.
بی خطر سازی ضایعات میکروبی (آمایش)
روش های مختلفی جهت بی خطرسازی و یا تصفیه پسماندهای آزمایشگاهی وجود دارد، از جمله:
- اتوکلاو کردن
- سوزاندن
- گندزدایی شیمیایی با آب ژاول یا ساولن یا مواد تجاری مانند دتاکس
- حرارت با هوای خشک (فور)
با توجه به امکانات شرکت، روش اتوکلاو کردن مورد استفاده قرار می گیرد.
اتوکلاو کردن:
اتوکلاو کردن یکی از مناسبترین، ساده ترین و رایج ترین روش هاست زیرا امکان انجام آن در اکثر آزمایشگاه ها موجود می باشد.
- این روش تمام پسماندهای میکروبی از نوع تیز و برنده، محیط های کشت آلوده و مواد آلوده کاربرد دارد.
- پسماندهای شیمیایی نباید با این روش تصفیه شوند.
- در هنگام استفاده از اتوکلاو باید به نوع و میزان پسماند، استفاده از ظروف و کیسه های مقاوم به فشار و دمای بالا، نحوه قرار دادن پسماندها در اتوکلاو، درجه حرارت، فشار و زمان مناسب برای انجام فرآیند، دقت نمود.
- مدت نگه داری پسماند در اتوکلاو جهت سترون سازی، در درجه حرارت 121 درجه سلسیوس حداقل به مدت 30 دقیقه و ترجیحاً 60 دقیقه باشد و به روش صحیح معدوم شود.
- برای جلوگیری از بوی بد و خطرات احتمالی، محل قرار گرفتن اتوکلاو در خارج از فضای آزمایشگاه و حداقل در محل با تهویه مناسب باشد.
3- زباله هاي شيميايي
پسماند هاي شیمیایی عبارتند از تونر و کارتریج های دستگاه های چاپ و پرینتر، قوطی های جوهر دستگاه ها، قوطی های طعمه و سم های مورد مصرف در دفع آفات و جانوران موذی که در صورت آزاد شدن در محيط براي انسان مضر باشند.
اين پسماندها بايد بطور جداگانه در كيسه هاي پلاستيكي مقاوم مشکی جمع آوري و با بر چسب شيميايي –خطرناک تفکیک و در سطل زباله سبز رنگ قرار گیرد.
جمع آوري ضایعات و پسماندها:
كيسه هاي زباله باید پس از پایان هر شیفت کاری تعویض شوند. در زمانی که نیاز به تعویض در بین شیفت می باشد وقتي 4/3 حجم آن ها پر شد تعويض شوند و اين بدين معني است كه كيسه زباله نبايد كامل پر شود تا كاركنان بتوانند كيسه ها را گره زده و زباله هاي میکروبی، شیمیایی و زباله هاي معمولي را بصورت مجزا و جدا پس از بر چسب زدن به بخش زباله منتقل نمايند.
برچسب گذاري:
1- هيچ كيسه محتوي زباله نبايد بدون داشتن بر چسب و تعيين نوع محتواي كيسه از محل توليد، آژمایشگاه و دیگر مکان های شرکت خارج شود، این مورد در زباله های شیمیایی و میکروبی اهمیت ویژه ای دارد.
2-بر چسب ها با اندازه قابل خواندن بايد بر روي كيسه چسبانده و يا به صورت چاپي درج شود و بر اثر تماس يا حمل نبايد به آساني جدا يا پاك شود و قابل مشاهده باشد.
3-بازرس بهداشت / مسئول فنی بايد از ورود زباله هاي فاقد برچسب به بخش زباله اكيداً خودداري نمايد و این مورد را در بازرسی خود در نظز بگیرد.
انتقال زباله:
در شرکت كيسه هاي زباله میکروبی، شیمیایی و معمولي مجزا پس از بر چسب گذاري و گره زدن كيسه ها و گذاشتن در سطل زباله (زرد براي معمولی-بازیافتنی ، آبي براي معمولی-غیر بازیافتنی، نارنجی برای میکروبی-خطرناک و سبز برای شیمیایی-خطرناک) به بخش زباله در زمان هاي مشخص شده منتقل شود.
كيسه زباله بايد از سطل ها به آرامي منتقل گردد و از پرتاب كردن زباله بايد خودداري شود تا كيسه ها پاره نشود و مواد آلوده به صورت كاركنان نپاشد و از پراكنده شدن زباله خودداري شود.
پس از خارج کردن كيسه ها، سطل هاي زباله را ابتدا شسته و سپس با مواد ضد عفوني كننده طبق "دستوركار پاکیزگی و ضدعفوني" ضدعفونی گردد و در محل استقرار سطل هاي زباله قرار گيرد.
فاضلاب ها و زهکشی
فاضلاب ها باید طوری طراحی، ساخته و قرار داده شوند، که از خطر آلودگی مواد یا محصولات جلوگیری شود.
فاضلاب ها باید ظرفیت کافی برای دفع بار جریان مورد انتظار را داشته باشند.
فاضلاب ها نباید از روی خطوط تولید عبور کنند.
مسیر زهکشی نباید از منطقه آلوده به منطقه پاکیزه جریان یابد.
.
.
برای اطلاع از شرایط مستند سازی و مشاوره، فرم پیش مشاوره برنامه های پیش نیازی را تکمیل نمایید. مشاوران شرکت ثریا با شما تماس خواهند گرفت.
